Đọc câu chuyện trên, ai cũng đồ chừng hắn đã chết đuối trong sông Duềnh dưới chân núi Đà Linh, chẳng có ai ngờ hắn vẫn đêm đêm xuống bãi đá nơi bến đò đứng thẫn thờ nhìn xuống sông, ai có giục lên đò thì lắc đầu. Cứ thế, nhiều lắm đêm….
Bao nhiêu là người đã đi qua. Đến nay, cái tuổi của nó đã phải viết bằng ba con số. Sự già nua là màu đen và rêu mốc loang lỗ khắp thân thể nó. Nó thành vật chứng kiến vô tư và trung thực mọi sự diễn ra ở làng Giằng. Cái sự chứng kiến thật có ý nghĩa với dân làng Giằng, những người luôn có cảm giác bất an trước sự hiển hiện của những thứ họ từng biết, từng mắt thấy, tai nghe..
Nhà sư khẽ rùng mình, cúi thấp đầu xuống hai bàn tay chắp trước ngực. Tấm khăn màu vàng sẫm thắt nút dưới cằm, cái nút thắt xinh xắn như một quả trám. Chỉ thấy mỗi đôi mắt, đuôi mắt dài, có những đường nhăn như những cái kim khâu... “Bờ” - Suýt nữa thì Hà cất tiếng gọi. Anh vội cắn môi. Đừng động tới sự yên tĩnh của Bờ!
Phong vị quê hương là nguồn mạch góp phần làm nên điệu tâm hồn Huy Cận, nuôi dưỡng và nhuần thắm cho thơ ông. Thời trẻ tuổi chơi vơi trong vũ trụ bao la, hay lúc trung niên lắm nỗi riêng mình và quanh mình, khi về già, thâm trầm trong suy tưởng về cuộc đời, về con người về nhân tình, thế thái trong cõi nhân gian ngổn ngang và sinh động thì Huy Cận vẫn làm được những việc lớn mà ông tự gánh lấy hay đời đã giao cho ông, bởi ông:
Tôi chợt nhớ về Hà Quảng trong không khí yên ắng của một đêm mùa đông se lạnh, cảm được sự dịu mềm của nó lăn tăn, li ti trên làn da. Lúc ấy tôi và nhà thơ Xuân Hoài ngồi với Hà Quảng và chị Vinh, vợ ông trong căn phòng nhỏ mờ trắng ánh sáng hai ngọn nến đặt trên cái bàn gỗ trong cái xóm vắng ngoài rìa Thị xã Hà Tĩnh. Một bộ ấm chén pha trà bằng sứ trắng, những bông hoa hồng trắng và mùi trầm thoang thoảng gợi nhớ về một căn phòng trong tiểu thuyết các nhà văn cổ điển Nga. Căn phòng ấy, ánh lửa nến ấy, cái không khí yên ắng ấy, sống mãi trong ký ức tôi cho đến tận bây giờ. Mới hay cái nhu cầu yên bình, tĩnh lặng của con người ta thật là vô cùng.
1. Chú Huyên người cùng làng với tôi. Học xong đại học Văn thì chú đi bộ đội. Loanh quanh thế nào thành phóng viên một tờ báo danh tiếng ở Thủ đô. Được đâu dăm năm thì chú bị thu hồi Thẻ nhà báo và bị đuổi khỏi cơ quan. Nghe bảo chú có những phát ngôn đi ngược tôn chỉ mục đích của tờ báo chú đang phụng sự. Thời gian ấy, vợ chú đã kịp bỏ chú theo một gã làm phim truyền hình. Gã này có nhiều tiền đang xây dựng nhà hàng,
Trong sự nghiệp cầm bút của mình, nhà văn Đức Ban đã xuất bản hơn chục đầu sách bao gồm nhiều thể loại truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện dài, bút ký, kịch... Với những đóng góp quan trọng của mình cho mảng văn xuôi, Đức Ban được xem là nhà văn tiêu biểu nhất của Hà Tĩnh trong vòng ba chục năm lại đây.
Bắt đầu in sách từ năm 1978 (tập truyện ngắn Mưa rừng) cho đến lúc khép lại thế kỉ XX, Đức Ban cho ra đời hơn chục đầu sách, gồm cả truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch… Gắn bó với nghề văn một cách tận tâm, tận lực; bền bỉ như một người đi đường đã định rõ hướng, Đức Ban lặng lẽ kết bó những thành quả nhất định, trở thành gương mặt tiêu biểu của văn
Ngoài rìa thị xã, về phía mặt trời lặn có một ngôi nhà nhỏ nằm đơn côi giữa một bãi cây trinh nữ. Những cây trinh nữ mọc từ thuở nảo nào, thân xám mốc, khía lá oằn ẹo và hoa nhỏ tím ngát cả bốn mùa. Bạn tin hay không tin thì tùy, nhưng quả đúng thế, cái thứ trinh nữ hoa tươi bốn mùa ấy. Góc sân, cái sân đất nhăm nhít kẽ nứt có hai cây dâu già, cành lưa thưa lá rụng rơi xuống bậu cửa sổ bay vào tận chân giường.
Năm ấy, có một người đàn bà góa chồng sống vật vờ trong một ngôi nhà gỗ, lợp tranh cỏ nằm nép dưới chân một ngọn núi đá. Một con suối bắt nguồn từ đâu đó trong lòng núi, lượn vòng vèo, rồi như kiệt sức đổ òa xuống bãi sỏi trắng sau làng. Tiếng nước chảy róc rách, đều đều, miệt mài một cách nín nhịn từ bao giờ và cứ kéo dài biền biệt.
Cuối cùng ông Chủ tịch xã cũng bằng lòng dẫn tôi về làng Vạn theo con đường nhỏ đầy cỏ gằng và lá rụng men theo sông Nghẽn. Chúng tôi đi được chừng một cây số thì trời nhá nhem tối. Bóng đen cùng sương mù từ dưới sông bốc lên lởn vởn quanh những bông lau trắng rũ rượi, rồi dâng cao, dày đặc cả khoảng không vừa nãy còn trông rõ vô vàn cánh hoa bần đỏ bay lăm răm. Chẳng còn nhìn thấy màu sắc
Làng tôi vỏn vẹn năm chục nóc nhà, ba phía sông Nghèn bao bọc, một phía là đồng ruộng rải rác những ao chuôm, mồ mả. Đầu làng, giữa một vùng cây cối um tùm có cái đền thờ Đức Thánh Mẫu. Chẳng biết ngôi đền có từ bao giờ. Khi tôi lớn lên, thuở ấy lâu rồi, đã thấy ngôi đền già nua, cũ kỹ lắm. Bờ tường đầy rêu sống xanh nhợt, rêu chết vàng hoe; rồng lượn, hổ chầu sứt mẻ nham nhở.
